موتور برق چیست و چه کاربردی دارد؟ | موتور برق چگونه کار میکند؟

چکیده مطلب

موتور برق چیست و چه کاربردی دارد؟ این سؤال یکی از رایج‌ترین سؤالاتی است که شاید تمام افرادی که به دنبال تهیه دستگاهی برای تأمین برق مصرفی مورد نیازشان می‌باشند، از خود می‌پرسند. آیا می‌دانید موتور برق خانگی چیست؟
به نظر شما کمک نوع از این دستگاه‌ها برایتان گزینه مناسب‌تری هستند؟
در این مطلب مختصر و مفید با دشت نور همراه باشید تا علاوه بر دریافت پاسخ سؤالات بالا، با انواع موتور برق نیز آشنا شوید.

موتور برق چیست؟

موتور برق که به آن مولد الکتریکی و یا ژنراتور قابل حمل نیز گفته می‌شود، نوعی دستگاه بوده که برای تأمین برق مورد نیاز، انرژی مکانیکی را به الکتریکی تبدیل می‌کند که این کار با مصرف سوخت‌های متفاوتی مانند گاز، دیزل و بنزین می‌باشد.
در واقع موتور برق سوخت را مصرف کرده و با چرخش موتور به تولید برق می‌پردازد.

کاربرد موتور برق چیست؟

انواع موتور برق می‌توانند برای مصارف خانگی، صنعتی، مسافرتی، ثابت و کیفی مناسب باشند:

• ویلاها
• منازل مسکونی
• کارگاه‌ها
• کمپ‌ها
• دسته‌جات سینه ‌زنی
• بانک‌ها
• امداد و نجات
• مرغداری‌های کوچک
• پرورش ماهی کوچک
• مغازه‌ها
• نمایشگاه‌ها
• هتل‌ها
• قایق‌ها
• برخی کشتی‌ها و هواپیماها
• آبیاری باغ‌ها
• و ...

انواع موتور برق از نظر سوخت

انتخاب سوخت برای دستگاه از مهم‌ترین مواردی است که باید به آن توجه نمایید. در ادامه شما را با انواع موتور برق بر اساس سوخت مصرفی آشنا خواهیم کرد:

1. موتور برق با سوخت دیزل

   

   این دستگاه برای تأمین برق مصرفی از سوخت دیزل یا گازوئیل استفاده می‌کند. موتور برق‌های دیزلی توان‌های بسیار متنوعی دارند که به همین منظور برای کاربردهای متنوعی قابل اطمینان می‌باشند. از مزایای آنها می‌توان به مواردی از جمله راندمان سوختی بالا، طول عمر بالا، نیاز کمتر به نگهداری و تعمیر و امنیت بالاتر آنها به نسبت موتور برق‌های بنزینی اشاره کرد.
   البته داشتن قیمت اولیه بالاتر و در دسترس نبودن راحت گازوئیل را نیز می‌توان از معایب آنها در نظر گرفت.

2. موتور برق با گاز طبیعی

   

   موتور برق گازسوز با نوع سوخت تمیز خود آلودگی زیادی برای محیط ندارد. همچنین به دلیل کم مصرف بودن می‌توان آن را مقرون‌به‌صرفه‌تر از نوع بنزینی و با طول عمر بالاتری در نظر گرفت.

3. موتور برق با سوخت بنزین

   

   موتور برق بنزینی از پرکاربردترین انواع موتور برق بوده که گزینه بسیار مناسبی برای مکان‌هایی که به گاز شهری دسترسی ندارند، می‌باشند.
   البته با توجه به نوع سوختی که دارند، با تولید دی اکسید کربن همراه هستند که به همین دلیل برای جلوگیری از آسیب و ایجاد خفگی باید در فضای باز مورد استفاده قرار گیرند.
   لازم به ذکر است که با وجود فراوان بودن سوخت بنزین، اما قابلیت اشتعال بیشتری نسبت به دیگر سوخت‌ها دارد که همین موضوع از عمر مفید آن کم خواهد کرد.
   همچنین استفاده از این نوع دستگاه‌ها در هوای سرد چندان رایج نیست.

انواع موتور برق از نظر برق مصرفی

انواع موتور برق‌های تک فاز و سه فاز عبارت‌اند از:

1. تک فاز

   برق تک فاز همان برق متناوبی است که در برق ساختمان استفاده می شود که میزان استاندارد آن در ایران 220 ولت با فرکانس 50 هرتز است.

2. سه فاز

   برق سه فاز دارای سه عدد فاز و یک عدد نول بوده که جریان برق مصرفی استاندارد در این دستگاه 380 ولت است.

انواع موتور برق از نظر شاسی

موتور برق‌ها از نظر شاسی به انواع کانوپی و بدون کانوپی دار تقسیم می‌شوند:

1. کانوپی دار

   کانوپی یا اتاقک سایلنت، محفظه‌ای است که به منظور کاهش صدای موتور برق از آن استفاده می‌شود. معمولاً در موتور برق‌هایی که اندازه بزرگ‌تری دارند، از این گزینه استفاده شده تا صدای دستگاه مشکلی برای دیگران ایجاد نکند. از مهم‌ترین کاربردهای آن در منازل مسکونی و ساختمان‌ها است.

2. بدون کانوپی

   به طور معمول از موتور برق‌های بدون کانوپی در مصارف صنعتی استفاده می‌شود، زیرا این دستگاه‌ها در فاصله‌های بیش از 7 متر قرار گرفته تا صدای آنها تا حد امکان پایین باشد.

موتور برق سایلنت

موتور برق سایلنت دستگاهی می‌باشد که در حین کار کرد خود صدای کمتری دارد. در انواع موتور برق‌های سایلنت معمولاً از سوخت بنزین استفاده شده و کاربرد آنها بیشتر برای مصارف خانگی و ساختمان‌های مسکونی و یا تجاری کوچک است.
با توجه به ماهیتی که این دستگاه‌ها دارند، در اکثر موارد ابعاد کوچک‌تری به نسبت دیگر موتور برق‌های موجود در بازار دارند.

آشنایی با برندهای معتبر موتور برق

شناخت برندهای معتبر این دستگاه‌ها می‌تواند به شما در تهیه بهترین نوع موتور برق کمک کند، پس در ادامه رایج‌ترین آنها را برایتان شرح خواهیم داد:

1. هیوندای (Hyundai)

   هیوندای یکی از شرکت‌های باسابقه در زمینه طراحی و ساخت انواع موتور برق می‌باشد. دلیل توجه بسیاری از خریداران به این برند این است که کیفیت بالا با قیمت‌های مناسبی از این موتور برق به دست می‌آورند.

2. فیرمن (Firman)

   این برند که زیر مجموعه هلدینگ Sinomach در کشور چین است، بیش از 40 سال به تولید انواع موتور برق و ژنراتور پرداخته است.

3. استریم (Stream)

   استریم گزینه‌های متعددی از موتور برق را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. این شرکت با بیش از دو دهه سابقه در زمینه طراحی و تولید انواع موتور برق دارای گواهینامه‌های بین‌المللی CE، CC، GS و ROSH می‌باشد.

4. لانسین (Loncin)

   لانسین یکی دیگر از تولیدات کشور چین بوده که با مصرف انرژی مناسب خود گواهی‌نامه‌های معتبری به دست آورده است.

5. پایونیر (Pioneer)

   از دیگر برندهای ژاپنی محبوب موتور برق، پایونیر است که دستگاه‌هایی با کیفیت بسیار بالا تولید می‌کند.

6. سایر برندها

   از دیگر برندهای موجود در بازار می‌توان به کنزاس، رونیکس، گرین پاور، دوو، کاپیتان، لانتاپ و اکتیو تولز اشاره داشت.

سیستم خاموش و روشن شدن موتور برق

از نظر سیستم روشن و خاموش شدن موتور برق می‌توانیم انواع زیر را در نظر بگیریم:

1. هندلی

   همان‌طور که از نام این دستگاه پیدا است، برای روشن و خاموش شدن آن به نیرو انسانی و استفاده از هندل نیاز است. یعنی برای روشن کردن آن باید طناب را کشید و سپس موتور را چرخاند.

2. استارتی

   این نوع دستگاه داری استارت الکتریکی و باتری بوده که با دکمه استارت و یا سوئیچ خود به راحتی روشن و خاموش می‌شود و برای استفاده از آن هیچ نیازی به هندل زدن نیست.

3. اتوماتیک

   این نوع دستگاه دارای ATS یا سیستم سوئیچ اتوماتیک می‌باشد. این سیستم بدان معنا است که با قطع شدن برق، دستگاه به صورت اتوماتیک روشن می‌شود و با وصل شدن برق تیز دستگاه به طور اتوماتیک خاموش می‌گردد.

موتور برق از چه اجزایی تشکیل شده است؟

اجزای تشکیل دهنده موتور برق عبارت‌اند از:

1. موتور

   موتور که از مهم‌ترین بخش‌های این دستگاه محسوب می‌شود، سبب تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی می‌گردد. بالاتر بودن توان موتور نشان دهنده این است که دستگاه میزان برق بیشتری را تولید خواهد کرد.

2. سیستم سوخت رسانی

   این بخش وظیفه رساندن سوخت به موتور را دارد.

3. آلترناتور

   آلترناتور وظیفه دارد تا انرژی الکتریکی را تأمین نماید.

4. پنل برق

   این پنل وظیفه حفاظت از موتور و خروجی برق را بر عهده دارد.

5. سیستم روغن کاری

   استفاده از دستگاه در طولانی مدت سبب ساییدگی برخی از اجزای موتور برق خواهد شد، وجود سیستم روغن کاری این مشکل را به حداقل خواهد رساند.

6. سیستم خنک کننده

   حرارت دستگاه در حین کار افزایش پیدا می‌کند که اگر این موضوع کنترل نشود، اجزای دستگاه آسیب می‌بینند؛ بنابراین از سیستم خنک کاری برای محافظت از دستگاه در برابر افزایش حرارت استفاده می‌شود.

نحوه کار با موتور برق

همان‌طور که پیش‌تر در این مقاله برایتان شرح دادیم، موتور برق به وسیله سوخت انرژی مکانیکی را به الکتریکی تبدیل می‌کند. در کل موتور برق‌ها شبیه به هم بوده و طی 4 مرحله روشن می‌گردند که در ادامه به شرح این مراحل می‌پردازیم:

1. گذاشتن سوئیچ روی حالت ON
2. گذاشتن شیر بنزین، گاز و یا دیزل روی حالت ON
3. گذاشتن حالت ساسات موتور روی حالت ON
4. اگر استارت از نوع دستی است، باید دستگیره هندل را گرفته و به آرامی بیرون بکشید و پس از آن با سرعت هندل را به طرف بیرون کشیده و رها نمایید. اگر استارت از نوع اتوماتیک است، تنها کافی است که کلید را روی حالت استارت قرار دهید و بعد از روشن شدن دستگاه سوئیچ را رها کنید.

چگونه موتور برق را به تابلو اضطراری وصل کنم؟

برای این کار دو روش وجود دارد که در ادامه آنها را برایتان شرح می‌دهیم:

1. روش دستی

   طراحی مدار الکتریکی در تابلوی دستی به نوعی بوده که تمام فرایندهای اتصال در زمان قطع برق و پس از راه اندازی موتور به طور دستی و توسط فرد انجام می‌شوند. این فرایند به صورت زیر است:
   • قطع کردن کلید محافظ برق ورودی از شبکه سراسری
   • قطع کردن تمام کلیدهای محافظ بار
   • وصل کردن محافظ موتور
   • وصل کردن محافظ بارها

   پس از وصل شدن برق شبکه، حال باید موتور برق از بار جدا شده و تمام بارها به طور مجدد به شبکه سراسری برق وصل شوند. این فرایند به صورت زیر می‌باشد:

   • قطع کردن کلید محافظ بارها (از توان کم به زیاد با در نظر گرفتن اولویت)
   • قطع کردن کلید محافظ موتور برق
   • وصل کردن کلید محافظ برق ورودی از شبکه سراسری
   • وصل کردن کلیدهای محافظ بار
   • خاموش نمودن مولد برق اضطراری

   نکته قابل توجه: کار کردن با تابلو برق اضطراری حتماً باید توسط متخصص ماهر انجام شده و به منظور جلوگیری از بروز هر گونه خسارت انجام این کار توسط افراد فاقد صلاحیت ممنوع می‌باشد.

2. روش خودکار

   در روش خودکار طراحی به گونه‌ای است که تمام فرایندهای اتصال در زمان قطع برق سراسری و بعد از راه اندازی موتور با کمک کلیدهای قابل برنامه ریزی انجام می‌گیرد.
   زمانی که برق شبکه اضطراری وصل شد، موتور از بار الکتریکی قطع شده و به شبکه اصلی وصل می‌گردد.

نکات مورد توجه در استفاده از موتور برق

برای استفاده از این دستگاه نکات زیر را در نظر داشته باشید:

1. توجه داشته باشید که استفاده از دستگاه در حداکثر توان آن در زمان طولانی می‌تواند سبب آسیب رسیدن به موتور برق شود.
2. تعمیرات، نگهداری و بازدیدهای دوره‌ای از دستگاه را در نظر داشته باشید.
3. اصطکاک بین موتور برق و سیستم‌های مکانیکی را به حداقل برسانید.
4. از دستگاه خود در مکانی استفاده نمایید که تهویه مناسبی وجود داشته باشد و همچنین شرایط جوی محیط را در نظر بگیرید.
5. حداقل فاصله‌ای که باید بین دستگاه و دیوار وجود داشته باشد را در نظر بگیرید که این فاصله در حدود 1 متر است.
6. دستگاه خود را روی سطحی کاملاً مسطح قرار دهید.
7. مراقب باشید تا شلنگ دستگاه با اجسام تیز و برنده‌ای تماس نداشته باشد و همواره از سلامت آنها اطمینان حاصل کنید.
8. در زمان کار و بلافاصله پس از خاموش شدن دستگاه به آن دست نزنید.
9. در زمان تعمیرات و سرویس‌های دوره ای، شیر اصلی گاز بسته باشد.
10. قبل از اینکه موتور برق خود را راه اندازی نمایید، دریچه ورود روغن و سطح روغن را چک نمایید. همچنین مطمئن شوید که کلید برق خروجی در حالت قطع قرار داشته باشد.
11. به هیچ عنوان موتور برق خود را به صورت موازی با ژنراتور دیگری موازی متصل نکنید.

نگهداری از موتور برق

برای اینکه بهترین کارایی و عملکرد را از دستگاه خود به دست آورید، بهتر است نکات مهم زیر را در نظر داشته باشید:

1. تعویض کردن روغن موتور

   اگر موتور برق شما کاملاً نو است، در هر ماه و یا بعد از هر 50 ساعت کارکرد باید روغن آن را بررسی و عوض کنید. در ادامه تعویض روغن را به 100 ساعت کارکرد و هر 6 ماه یک بار برسانید.
   در نظر داشته باشید که تعویض روغن از مواردی است که با طول عمر موتور برق شما رابطه مستقیمی دارد.

2. تمیز نمودن فیلتر هوا

   به صورت استاندارد شما باید با هر 50 ساعت کارکرد دستگاه، فیلتر هوا را با شوینده مناسب شسته و بعد از اینکه خشک شد آن را در جای خود قرار دهید.

3. تمیز کردن و تعویض شمع موتور

   هر 6 ماه یک بار شمع موتور را تمیز کرده و حداقل سالی یک بار و یا بعد از 300 ساعت کارکرد برای تعویض آن اقدام نمایید.

نحوه انتخاب موتور برق

برای انتخاب موتور برق مناسب، باید توجه خود را عمدتاً بر روی سه نکته متمرکز کنید:

1. تصمیم بگیرید که برای چه کاربردی می‌خواهید از این دستگاه استفاده داشته باشید. حالت آماده به کار خانگی، استفاده طولانی مدت و موقت را در نظر بگیرید.
2. در نظر بگیرید که به یک فاز نیاز دارید و یا سه ‌فاز.
3. تعیین کنید که چه میزان نیرو و قدرت برای تأمین برق وسایل مورد نیاز خود احتیاج دارید.

سؤالات متداول

1. برای کارگاه سیار چه نوعی از موتور برق مناسب است؟

   موتور برق تک فاز در محدوده 1 الی 15 کاوا می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

2. در کمپ‌ها و فضای باز از چه نوع موتور برق استفاده کنم؟

   موتور برق‌های حرفه‌ای بین 1 الی 15 کاوا قابل استفاده در کمپ‌ها و چادر زدن هستند.

3. ژنراتور اینورتر چیست؟

   یک ژنراتور اینورتر، برق جریان مستقیم را تولید کرده و سپس آن را با استفاده از الکترونیک دیجیتال به توان جریان متناوب تبدیل می‌کند. این منجر به قدرت پایدارتر با کیفیت بالاتر می‌شود که برای تأمین انرژی تجهیزات ظریف و الکترونیک با ریزپردازنده‌هایی مانند رایانه‌ها، تلویزیون‌ها، دستگاه‌های دیجیتال و تلفن‌های هوشمند ایمن‌تر و قابل اطمینان تر است. ژنراتورهای اینورتر کم‌صداتر و سبک‌تر از ژنراتورهای معمولی با وات مشابه هستند.

4. چگونه موتور برق را خاموش کنم؟

   اولین کاری که باید انجام دهید این است که تمام ابزارها و وسایل متصل را خاموش کنید و بگذارید موتور برق چند دقیقه کار کند تا خنک شود. سپس باید با فشار دادن کلید Start/On/Off در موقعیت OFF، دستگاه را متوقف کنید و در نهایت دریچه سوخت را ببندید.

5. چند وقت یکبار باید روغن موتورم را تعویض کنم؟

   بستگی به مدت زمان کارکرد دستگاه دارد. در دفترچه راهنمای دستورالعمل و نگهداری، دستورالعمل‌های خاصی در مورد موتور برق خواهید یافت.
   اما معمولاً بعد از 5 ساعت پس از اولین استفاده باید آن را تعویض نمایید. در ادامه بعد از 100 ساعت کارکرد باید این کار را انجام دهید.

6. موتور برق بنزینی چه میزان کارکردی دارد؟

   میزان کارکرد این دستگاه را به طور معمول می‌تواند 8 ساعت در نظر گرفت، اما این موضوع به طور دقیق‌تر به توان موتور وابسته است.

7. راه اندازی موتور برق چه قدر طول می‌کشد؟

   راه اندازی این دستگاه معمولاً بین 8 الی 15 ثانیه طول می‌کشد.

8. موتور برق بنزینی چه میزان بنزین مصرف می‌کند؟

   معمولاً 1.2 لیتر بنزین در ساعت برای هر 2 کیلو وات مصرف می‌کند. لازم به ذکر است که برای اطلاع دقیق‌تر از میزان مصرف سوخت دستگاه خود، باید مشخصات فنی آن را مطالعه نمایید.

9. موتور برق چقدر کار می‌کند؟

   اینکه یک موتور برق چقدر کار کند، به میزان مصرف سوخت آن و ظرفیت مخزن آن وابسته است.

10. موتور برق بنزینی با دیزلی چه تفاوتی دارد؟

    در صورتی که نمی‌خواهید از دستگاه خود در مدت زمان زیادی استفاده داشته باشید و میزان مصرف بار شما نیز کم می‌باشد، موتور برق بنزینی برایتان گزینه مناسب‌تری خواهد بود.

11. موتور برق چگونه کار می‌کند؟

    به طور کلی در یک موتور برق، ابتدا سوخت از کاربراتور وارد سیلندرهای موتور شده و بعد از آن طی یک فرایند تبدیل به نیروی حرکتی خواهد شد.